Andrychów (gmina)

Andrychów – gmina miejsko-wiejska w województwie małopolskim, w powiecie wadowickim. W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie bielskim. Siedzibą władz gminy jest miasto Andrychów.

Według danych z 31 grudnia 2016 gminę zamieszkiwały 43 853 osoby.

Położenie

Gmina Andrychów leży w zachodniej części województwa małopolskiego. Północna część gminy leży na terenie Pogórza Śląskiego, południowa w Beskidzie Małym. Gmina leży w dorzeczu rzeki Wieprzówki. Na jej terenie biegnie droga krajowa nr 52 (Kraków – Bielsko-Biała), droga nr 781 (do Żywca) oraz linia kolejowa (Bielsko-Biała – Kalwaria Zebrzydowska/Lanckorona).

Gmina Andrychów graniczy z gminami:

• od północy – Wieprz,
• od wschodu – Wadowice, Stryszawa
• od południa – Ślemień, Łękawica
• od zachodu – Porąbka, Kęty

Klimat

Większa część gminy Andrychów leży w Beskidzie Małym. Klimat wyższych partii tych gór jest umiarkowany chłodny (średnia temperatura roczna: od 4 °C do 6 °C). W niższych partiach jest umiarkowany ciepły (średnia temperatura roczna: od 6 °C do 8 °C). Roczna suma opadów wynosi 1000 mm. Pokrywa śnieżna zalega średnio 105 dni (przy grubości ok. 50 cm). Beskid Mały charakteryzuje się zmiennymi warunkami pogodowymi. W okresie wiosennym i jesiennym wieją wiatry fenowe (nazywane lokalnie halnymi).

Północna część gminy leży na obszarze Pogórza Śląskiego. Klimat tutaj jest łagodniejszy: średnioroczna temperatura wynosi 9 °C, suma opadów 700 mm, okres zalegania pokrywy śnieżnej jest dwumiesięczny (grubość pokrywy nie przekracza 20–30 cm) .

Podział administracyjny

W skład gminy Andrychów wchodzi miasto Andrychów oraz 7 miejscowości, w których gmina ustanowiła 8 sołectw:

• Brzezinka (sołectwo Brzezinka – Brzezinka Dolna, sołectwo Targanice – Brzezinka Górna),
• Inwałd (sołectwo Inwałd),
• Roczyny (sołectwo Roczyny z wyłączeniem Działów – w sołectwie Brzezinka),
• Rzyki (sołectwo Rzyki),
• Sułkowice (sołectwo Sułkowice-Bolęcina – Bolęcina, część Środka i Nawieśnica, sołectwo Sułkowice-Łęg – Łęg, Brzegi, część Środka)
• Targanice (sołectwo Targanice – Targanice Górne, sołectwo Brzezinka – Targanice Dolne, sołectwo Sułkowice-Łęg – część Targanic Dolnych od strony Andrychowa),
• Zagórnik (sołectwo Zagórnik).

Miejscowość bez statusu sołectwa: Groń.

Struktura powierzchni

Według danych z roku 2002 gmina Andrychów ma obszar 100,6 km², w tym:

• użytki rolne: 48%
• użytki leśne: 40%

Gmina stanowi 15,58% powierzchni powiatu.

Demografia

Struktura demograficzna mieszkańców gminy Andrychów wg danych z 31 grudnia 2007:

• Piramida wieku mieszkańców gminy Andrychów w 2014 roku.

Religia

• Kościół rzymskokatolicki: 9 parafii
• Protestantyzm: (Kościół Zielonoświątkowy w RP, zbór); Kościół Adwentystów Dnia Siódmego (zbór)
• Świadkowie Jehowy: zbór
• Zrzeszenie Wolnych Badaczy Pisma Świętego: zbór

Gospodarka

Przemysł (jak zresztą większość podmiotów gospodarczych) w gminie skupia się głównie w Andrychowie będącym jednym z ważniejszych ośrodków przemysłowych w województwie małopolskim. Na terenie Andrychowa znajdują się fabryki:

• Andrychowskie Zakłady Przemysłu Bawełnianego Andropol S.A. działające w przemyśle tekstylnym i włókienniczym
• Wytwórnia Silników Wysokoprężnych Andoria S.A. – produkcja silników
• Andrychowska Fabryka Maszyn S.A. – przemysł maszynowy (tokarki i wyspecjalizowane obrabiarki)

Inwestycje o charakterze turystycznym lokowane są głównie na terenie otaczających Andrychów wiosek.

W latach 2007–2008 na terenie gminy przeprowadzone liczne inwestycje infrastrukturalne (drogi, mosty, chodniki, kładki).

Turystyka

Andrychów bywa określany turystyczną bramą Beskidu Małego.

Na terenie gminy można wypoczywać przez cały rok. Różnorodność oferty pozwala na uprawianie pieszej turystyki górskiej, rowerowej górskiej i nizinnej, konnej, sportów zimowych, wspinaczki skałkowej, wędkowania, lotniarstwa, myślistwa.

Gmina Andrychów jest w większej części położona w Beskidzie Małym i stanowi ważny ośrodek turystyki w regionie . Na jej terenie dynamicznie rozwija się turystyka (w szczególności agroturystyka).

Znaczną część gminy Andrychów zajmuje Beskid Mały. Okolice Leskowca oraz Przełęczy Kocierskiej są zagospodarowane (znajduje się tam infrastruktura turystyczna: hotel, karczma, schronisko, wyciągi narciarskie itp.). Na terenie gminy można uprawiać wspinaczkę skałkową na naturalnych ścianach w rejonie Łamanej Skały. W Andrychowie natomiast znajduje się sztuczna ściana wspinaczkowa o wysokości 14 metrów, szerokości 13,7 metra i przewieszeniu sięgającym 3,5 metra. Nasycenie chwytami jest standardowe, istnieje możliwość modyfikacji dróg. W znacznej części ściana jest pokryta panelami imitującymi rzeźbę skalną. Równocześnie na ściance może się wspinać 28 osób.

W Inwałdzie działa Mini Zoo Kucyk, gdzie można uczyć się jazdy konnej. W gminie działają również inne stadniny i miejsca związane z jazdą konną: Stadnina pod Dębami, Gospodarstwo agroturystyczne „u Bogusi”, Szkółka Jeździecka w Inwałdzie oraz Stajnia Hucuł.

Na terenie gminy znajduje się Schronisko PTTK Leskowiec, będące węzłem szlaków turystycznych w Beskidzie Małym.

Do atrakcji turystycznych należy zaliczyć:

• Leskowiec (punkt widokowy)
• Groń Jana Pawła II
• rezerwat Madahora
• grota Komonieckiego
• Przełęcz Kocierska

Obiekty narciarskie na terenie gminy Andrychów:

• W Rzykach-Praciakach: SKI-Centrum Pracica z dwuodcinkowym wyciągiem talerzykowym o długości 1000 m, różnicy poziomów 220 m i przepustowości 1700 os./godz. W SKI-Centrum Pracica znajdują się następujące trasy: Trasa 1 (700 m, stopień trudności czerwona, naśnieżenie, ratrak, oświetlenie), Trasa 2 (900 m, niebieska, ratrak), Trasa 3 (450 m, czerwona, naśnieżenie, ratrak), Trasa 3a (300 m, czerwona, naśnieżenie, ratrak), Trasa 4 (niebieska, ratrak).
• W Sułkowicach znajduje się Skocznia Beskidek.

Kultura

W Andrychowie organizowane są liczne wystawy, koncerty, konkursy, działają organizacje społeczne. W gminie żywe są tradycje góralskie, ludowe.

W każdej wsi gminy działają filie Centrum Kultury i Wypoczynku w Andrychowie organizujące różne imprezy kulturalne, pełniące role lokalnych świetlic.

W gminie działa Miejska Biblioteka Publiczna w Andrychowie posiadająca filie w: Inwałdzie, Roczynach, Sułkowicach-Bolęcinie, Sułkowicach Łęgu, Targanicach, Zagórniku.

Znajdują się tutaj również następujące muzea:

• Muzeum Historyczno-Etnograficzne w Andrychowie,
• Izba Regionalna prowadzona przez Towarzystwo Miłośników Andrychowa,
• prywatna izba regionalna Marii Magierowej w Brzezince.

Oświata

W gminie Andrychów znajdują się:

• dwa ośrodki zamiejscowe: Uniwersytetu Śląskiego filia w Cieszynie oraz Politechniki Krakowskiej,
• pięć szkół średnich,
• dwanaście szkół podstawowych,
• jedenaście przedszkoli.

Zobacz też

• Park Krajobrazowy Beskidu Małego

Przypisy

Bibliografia

• Leksykon Miast Województwa Małopolskiego. Kraków: Wydawnictwo PROMO, 2005. ISBN 83-922641-5-0. Brak numerów stron w książce
• Andrzej Zwoliński: Miasto Ankiwczów z dziejów Andrychowa. Kraków: Drukarnia Akcydensowa, 1993. Brak numerów stron w książce
• Dwa wieki miasta Andrychowa. Kraków: 1967. Brak numerów stron w książce
• Andrychów. Krosno: P.U.W. ROKSANA, 2007. ISBN 978-83-7343-253-6.
• Strategia rozwoju gminy Andrychów na lata 2006–2015. Andrychów. Brak numerów stron w książce
• Program rewitalizacji obszarów miejskich w Andrychowie. Andrychów: 2008. Brak numerów stron w książce
• Diagnoza stanu zasobów gminy Andrychów. Andrychów. Brak numerów stron w książce
• Mapa Beskidu Małego. Polskie Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych, 1993. Brak numerów stron w książce
• Andrzej Matuszczyk: Beskid Mały. Wadowice: Grafikon, 2004. ISBN 83-88744-18-6. Brak numerów stron w książce

Linki zewnętrzne

• Serwis informacyjny miasta i gminy Andrychów
• Serwis informacyjny z regionu
• Serwis wsi Rzyki