Zygmunt Karol Karwacki, ps. „Stanisław Bończa” (ur. 20 października 1893 w majątku Czarnowiec pow. Pińczów, poległ 4 lipca 1916 pod Kościuchnówką) – podporucznik Legionów Polskich, kawaler Orderu Virtuti Militari.
Życiorys
Pochodził z rodziny o tradycjach patriotycznych. Jego ojciec Karol Karwacki, właściciel Paśmiech i folwarku Czarnowiec żonaty z Ludwiką z domu Zakrzewską miał trzech synów: Zygmunta, Wacława i Stefana.
Zygmunt Karwacki uczęszczał do gimnazjum w Kielcach, później kształcił się w Warszawie. Od 1910 roku czynnie uczestniczył w skautingu i w organizacjach niepodległościowych. W 1912 roku ukończył gimnazjum Konopczyńskiego w Warszawie i podjął studia w Wyższym Studium Rolniczym Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. W tym samym roku wstąpił do Polskich Drużyn Strzeleckich. W krótkim czasie awansował do stopnia podchorążego. W 1913 Komendant Józef Piłsudski odznaczył go najzaszczytniejszym wówczas odznaczeniem „Parasol”.
Podczas pobytu na wakacjach w Kieleckiem wyruszył konno do Krakowa i jako jeden z „siódemki” Beliny przekroczył granicę Królestwa. 1 sierpnia 1914 roku Władysław Belina-Prażmowski otrzymał od Józefa Piłsudskiego rozkaz sformowania kilkuosobowego patrolu rekonesansowego z zadaniem dokonania zwiadu na tereny zaboru rosyjskiego. W skład patrolu razem z Beliną weszli strzelcy: Janusz Głuchowski, Antoni Jabłoński, Stefan Hanka-Kulesza, Stanisław Grzmot-Skotnicki, Ludwik Kmicic-Skrzyński, Zygmunt Karwacki jako przewodnik. Po powrocie z pierwszego patrolu został przydzielony do grupy Mieczysława Ryś-Trojanowskiego, która wyruszyła do Kielc (Pierwsza Kompania Kadrowa). Wkrótce wrócił do kawalerii Beliny i jako ułan, wachmistrz, a wkrótce szef 1 szwadronu Bieliny brał udział w operacji korczyńskiej we wrześniu 1914 roku. 9 października został mianowany na stopień podporucznika oraz komendanta garnizonu Kielce (z ramienia Polskiej Organizacji Narodowej). W listopadzie 1914 mianowany dowódcą plutonu w IV Batalionie, został ranny 25 grudnia 1914 w bitwie pod Łowczówkiem, leczył się w szpitalach w Białej i w Wiedniu.
Do sierpnia 1915 roku wykonywał misje powierzane mu przez Józefa Piłsudskiego. Był też krótko kierownikiem wywiadu i komendantem POW okręgu radomskiego.
Wkrótce Zygmunta Karwackiego przeniesiono ponownie do działań liniowych jako komendanta plutonu w 2. kompanii I batalionu 5 Pułku Piechoty Legionów Polskich. Brał udział w kampanii wołyńskiej gdzie poległ 4 lipca 1916 roku w bitwie pod Kostuchnówką nad Styrem. Zygmunt Karol Karwacki został pochowany w zbiorowej mogile w Wołczewsku. Mogiła ta już nie istnieje.
Zygmunt Karol Karwacki został pośmiertnie mianowany kapitanem.
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 6475 (pośmiertnie)
- Krzyż Niepodległości – pośmiertnie 9 grudnia 1930 roku „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”
- Krzyż Walecznych czterokrotnie – pośmiertnie w 1922 roku
- Odznaka Pamiątkowa „Pierwsza Kadrowa”
Przypisy
Bibliografia
- Marek Gałęzowski, Karwacki Zygmunt [w:] idem, My idziemy w zórz świtanie... Sylwetki oficerów Legionów Polskich poległych i zmarłych w walce o niepodległość w latach 1914–1916, Warszawa: IPN, 2019, s. 116-119.
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2018-03-22].
- Stanisław M. Przybyszewski Bieliniak z Paśmiech, Oleandry nr 3, Kielce 2002 r.
- Przemysław Jerzy Witek – Redaktor „Oleandry” – Biuletyn Związku Piłsudczyków, Oddział Świętokrzyski w Kielcach – informacje mailowe.
- Cezary Leżeński, Lesław Kukawski: O kawalerii polskiej XX wieku. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1991, s. 19. ISBN 83-04-03364-X.
- Bogusław Polak (red.): Kawalerowie Virtuti Militari 1792–1945. T. 2/2. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Koszalinie, 1993. ISBN 83-900510-0-1.
