Dębniki (Kraków)

Dębniki – obszar Krakowa wchodzący w skład Dzielnicy VIII Dębniki. Położone są na prawym, południowym brzegu Wisły, ograniczony ul. Monte Cassino od mostu Grunwaldzkiego, ul. Zielną, ul. Norymberską i rzeką Wisłą. Dębniki zostały włączone do Krakowa w 1909 roku jako XI dzielnica katastralna.

Wieś położona w drugiej połowie XVI wieku w powiecie szczyrzyckim województwa krakowskiego, należała do wielkorządów krakowskich.

Historia

Pierwsze wzmianki o Dębnikach, wcześniej znanych jako oddzielna wieś, pochodzą z 1254 r. Być może w końcu XIV w. włączono do Dębnik położoną w rejonie Skał Twardowskiego Zawadę. W wieku XIX wieś Rybaki połączyła się z Dębnikami. W 1888 r. Austriacy wznieśli na Wiśle most kolei obwodowej Kraków – Bonarka, przebudowany w 1910 r. na drogowy, wysadzony w 1945 r. przez Niemców, odbudowany w roku 1952.

W 1889 r. przy ul. Barskiej 12 powstałą Fabryka Pieców Kaflowych Józefa Niedźwieckiego i Spółki, produkująca ceramikę użyteczną i artystyczną. Związani z nią byli m.in. rzeźbiarz i profesor Akademii Sztuk Pięknych Konstanty Laszczka, architekt Józef Pokutyński, Beata z Matejków Kirchmayerowa (córka Jana Matejki) i Stefan Matejko (bratanek malarza). Dyrektorem fabryki do 1908 r. był Jan Sławiński, a modelarzem i konstruktorem pieców jego brat, Tadeusz Sławiński. Pomimo wysokiej wartości artystycznej wyrobów fabryka została zlikwidowana w 1919 r.

W początkach XX wieku, po przyłączeniu do Krakowa, powstał niezrealizowany projekt przeistoczenia Dębnik w dzielnicę ogród.

W 1938 roku do domu Feliksa Kaczorowskiego, na ul. Tynieckiej 10 wprowadził się Karol Wojtyła i mieszkał tam do zakończenia wojny. Przy ul. Różanej 11 mieszkał Jan Tyranowski przewodnik duchowy młodego Karola Wojtyły.

W roku 1990 utworzono dzielnicę VIII Dębniki. W jej skład, poza obszarem dawnej wsi o tej nazwie, weszły również włączone do Krakowa w 1941 r. dawne wsie: Kostrze, Bodzów, Skotniki i Pychowice. W skład dzielnicy weszły również Zakrzówek oraz osiedla Podwawelskie i Ruczaj-Zaborze.

Nad Wisłą na terenie Dębnik powstał Park Dębnicki.

Przy ul. Tynieckiej 39 znajduje się Wyższe Seminarium Duchowne Towarzystwa Salezjańskiego, przy którym mają siedziby: Salezjańskie Centrum Wychowania i Duszpasterstwa Młodzieży oraz Salezjański Wolontariat Misyjny „Młodzi Światu”.

Kościół św. Stanisława Kostki

Murowany kościół zgromadzenia salezjanów wybudowany został w latach 1932–1938 w stylu modernistycznym. W 2002 roku kościół odwiedził papież Jan Paweł II, gdyż w tym kościele odprawił on, w dniu 3 listopada 1946 roku, swoją mszę prymicyjną. Przy kościele znajduje się inspektorat zakonu i salezjańskie organizacje młodzieżowe Saltrom i Salos.

Szkoły

• Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 33
• Zespół Szkół Ogólnokształcących Integracyjnych nr 2
• Szkoła Podstawowa z oddziałami integracyjnymi nr 30
• Szkoła Podstawowa nr 62
• Szkoła Podstawowa nr 151
• Szkoła Podstawowa z oddziałami integracyjnymi nr 158
• Zespół Szkół Łączności
• Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy dla Dzieci Niewidomych i Słabowidzących

Instytucje i obiekty

• Centrum Sztuki i Techniki Japońskiej „Manggha”
• Stadion i korty TS Tramwaj
• Dębnicki Ośrodek Kultury „Tęcza” – dawny dom społeczny Osiedla Robotniczego przy ul. Praskiej
• Biblioteka Kraków – Biblioteka Główna (ul. Powroźnicza 2)
• Czytelnia Informacyjno-Bibliograficzna
• Dom Pomocy Społecznej przy ul. Praskiej 25
• Dom Pomocy Społecznej im. Brata Alberta przy ul. Nowaczyńskiego 1, modernistyczny budynek projektu Czesława Boratyńskiego i Edwarda Kreislera, powstał w latach 1935–1938
• Wyższe Seminarium Duchowne Towarzystwa Salezjańskiego wraz z Kościołem NMP Wspomożenia Wiernych
• Kaplica św. Piotra i św. Pawła
• Pałac Lasockich przy ul. Tynieckiej 18
• Rodzinny ogród działkowy Dębniki, przy ul. Praskiej 28, powstał w 1931 r. i jest prawdopodobnie najstarszym tego typu ogrodem w Polsce.
• przy Rynku Dębnickim oraz okolicznych ulicach znajduje się wiele zabytkowych, ciekawych historycznie i architektonicznie budynków: kamienic i willi.
• siedziba Dowództwa Wojsk Specjalnych przy ul. Tynieckiej 45
• Kapliczka słupowa z XVII wieku. Pierwotnie stała przy ul. Twardowskiego, obecnie znajduje się obok Centrum Kongresowego przy ul. Konopnickiej.

Galeria

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Galeria zdjęć historycznych